James Earl Jones

James Earl Jones (ur.* 17 stycznia 1931 w Arkabutla, zm.† 9 września 2024 w Pawling) – amerykański aktor filmowy i teatralny o charakterystycznym basowym głosie. Odznaczony w 1992 Narodowym Medalem Sztuki. Laureat Oscara za całokształt twórczości. Jones pozostaje jednym z najpopularniejszych czarnoskórych aktorów amerykańskich ostatnich dziesięcioleci. Pierwsze aktorskie kroki stawiał w Ramsdell Theatre w Manistee. Na scenie pojawił się w 1955 w sztuce Otello. W 1957 trafił na Broadway. Znakomite teatralne kreacje stworzył w szekspirowskich dziełach, takich jak: Król Lear (rola tytułowa), Sen nocy letniej (jako Oberon), Miarka za miarkę (jako Abhorson), Hamlet (jako Klaudiusz). Na ekranie debiutował u Stanleya Kubricka w filmie Doktor Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę (1964). Swoje najbardziej znane role zagrał w latach 80., m.in. w filmach Conan Barbarzyńca (1982) oraz Książę w Nowym Jorku (1988). Uznanie zdobył podkładając głosy filmowych bohaterów, a w szczególności Dartha Vadera w kolejnych częściach sagi Gwiezdne wojny. W 1971 Jones otrzymał swoją jedyną nominację do Oscara za główną rolę w filmie Wielka nadzieja białych (1970; reż. Martin Ritt). Był wówczas drugim w historii, po Sidneyu Poitier czarnoskórym aktorem nominowanym do tej nagrody. Dwa razy, w 1969 i 1987 zdobył Nagrodę Tony za role teatralne. Był także czterokrotnie nominowany do nagrody Złotego Globu. W sierpniu 2011 Amerykańska Akademia Filmowa ogłosiła przyznanie Jonesowi honorowego Oscara za całokształt pracy aktorskiej. Wybrana filmografia: Haiti – wyspa przeklęta (1967) jako dr Magiot / Jezus z Nazaretu (1977) jako Baltazar / Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (1977) – Darth Vader / Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje (1980) – Darth Vader / Gwiezdne wojny: część VI – Powrót Jedi (1983) – Darth Vader / Conan Barbarzyńca (1982) jako Thulsa Doom / Książę w Nowym Jorku (1988) jako król Jaffe Joffer / Polowanie na Czerwony Październik (1990) jako wiceadmirał James Greer / Śmierć przychodzi o świcie (1990) jako generał w okularach – „Alice” / Czas patriotów (1992) jako wiceadmirał James Greer / Naga broń 33 ⅓: Ostateczna zniewaga (1994) – w roli siebie samego / Król Lew (1994) – Mufasa / Król Lew II: Czas Simby (1998) – Mufasa / Straszny film 4 (2006) – narrator / Witaj w domu panie Jenkins (2008) jako Roscoe Steven „Papa” Jenkins Sr. / Król Lew (2019) – Mufasa / Obi-Wan Kenobi (2022) – Darth Vader.

źródło: wikipedia