Jan A.P. Kaczmarek

Jan Andrzej Paweł Kaczmarek (ur.* 29 kwietnia 1953 w Koninie, zm.† 21 maja 2024) – polski kompozytor. Autor muzyki do ponad 70 filmów długometrażowych i dokumentalnych oraz polskich i amerykańskich spektakli teatralnych. Laureat Nagrody Akademii Filmowej (2005) za muzykę do filmu Marzyciel. Wirtuoz gry dwoma smyczkami na fidoli Fischera. W 1983 wraz z poznańskimi lutnikami Stefanem i Jakubem Niewczykami stworzył instrument muzyczny niewkacz, którego konstrukcja została oparta na Fidoli Fischera. Dyrektor i twórca Międzynarodowego Festiwalu Filmu i Muzyki Transatlantyk, który odbywał się w Poznaniu, Łodzi i na Śląsku. Od wczesnych lat dzieciństwa matka zabierała go do poznańskiej filharmonii. Jego dziadek był skrzypkiem i grał z miejscowymi muzykami do filmów w kinie. Uczęszczał na lekcje gry na fortepianie. Odniósł swój pierwszy sukces w I Liceum w Koninie, gdy skomponował muzykę do hymnu szkolnego, a potem podkładów muzycznych do szkolnych przedstawień. Myślał jednak o karierze dyplomaty i wybrał studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie był seminarzystą profesora Zygmunta Ziembińskiego w Katedrze Teorii Państwa i Prawa UAM. Przełomem w karierze muzycznej były dla niego staże w awangardowym Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego. W 1977 rozpoczął dwuletnią współpracę z Teatrem Ósmego Dnia i stworzył kameralną Orkiestrę Ósmego Dnia, a w latach 1978–1988 współpracował z Teatrem Polskim w Poznaniu. W 1982 po swojej pierwszej trasie koncertowej po USA nagrał debiutancki album pt. Music for the End dla chicagowskiej, niezależnej wytwórni Flying Fish Records. W 1989 osiadł na stałe w Los Angeles. W 1992 otrzymał nagrodę Drama Desk przyznaną przez nowojorskich krytyków za najlepszą muzykę teatralną roku do spektaklu Joanne Akalaitis 'Tis Pity She’s a Whore, wystawionego w ramach The New York Shakespeare Festival. Nagrywał płyty m.in. dla Sony Classical, Decca, Varèse Sarabande, Milan i Savitor Records, stale koncertował zarówno w USA, jak i w Europie. Był członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej i Europejskiej Akademii Filmowej. W 2001 został nominowany do nagrody Orzeł w kategorii najlepsza muzyka za film Quo vadis. W 2005 zdobył Oscara za muzykę do filmu Marzyciel wyreżyserowanego przez Marca Forstera. Za muzykę do tego filmu dostał też nagrodę National Board of Review dla najlepszego kompozytora oraz nominacje do Złotego Globu i nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA). Latem tego samego roku władze województwa pomorskiego zamówiły u niego muzykę upamiętniającą działalność „Solidarności”. Tak powstała Kantata o Wolności, której prawykonanie odbyło się w czasie obchodów 25. rocznicy Solidarności w sierpniu w Gdańsku, a premiera koncertowa we wrześniu w Poznaniu. W 2006 kompozytor skomponował Oratorium 1956, którego prawykonanie odbyło się 28 czerwca 2006 w dniu 50. rocznicy Powstania Poznańskiego Czerwca. Fragmenty obu utworów stały się ścieżką dźwiękową spektaklu tańca współczesnego Alexanderplatz w choreografii Pauliny Wycichowskiej, który powstał w kontekście dwudziestej rocznicy upadku Muru Berlińskiego oraz obrad Okrągłego Stołu. W 2011 w Filharmonii Narodowej odbyła się prapremiera jego utworu Koncert Jankiela na troje cymbałów i orkiestrę. Utwór został napisany z okazji 200-lecia wydarzeń opisanych w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza. Kompozycję wykonała Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Marca Minkowskiego. 30 listopada 2011 na otwarciu odcinka Świecko–Nowy Tomyśl autostrady A2 miała miejsce premiera utworu Fanfary dla A2 na orkiestrę dętą, gitarę basową i sopran. Utwór zagrała Orkiestra Kameralna L’Autunno pod batutą Adama Banaszaka. Solistką była Barbara Gutaj z poznańskiego Teatru Wielkiego. 10 maja 2014 odbyła się światowa premiera Universa – Opera Otwarta, utworu napisanego z okazji obchodów 650 – lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. 25 lutego 2017 roku prapremierę miała „Emigra – Symfonia bez Końca”, skomponowana na zamówienie Muzeum Emigracji w Gdyni. 31 sierpnia 2019 roku na Stadionie Śląskim w Chorzowie odbyła się prapremiera „Rapsodii Śląskiej”, napisanej z okazji 100-lecia Powstań Śląskich. W 2004 powołał do życia Instytut Rozbitek, w Rozbitku, w gminie Kwilcz (powiat międzychodzki) zajmujący się działalnością edukacyjną i produkcją artystyczną. Był twórcą i dyrektorem Transatlantyk Festival, którego pierwsza edycja odbyła się w Poznaniu, 5–13 sierpnia 2011. 13 stycznia 2006 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Także w 2006 roku otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuna”. Otrzymał Honorowe Członkostwo ZAiKS (19 marca 2018). 28 maja 2023 odsłonięto gwiazdę kompozytora w Alei Gwiazd w Krakowie. 25 lipca 2023 odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd w Łodzi. 

źródło: wikipedia